ဆက်ဆံရေးတစ်ခုမှာ ယုံကြည်မှုနဲ့ ရိုးသားမှုဟာ အဓိကအုတ်မြစ်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တစ်ခါတလေမှာ သင့်ချစ်သူက သင့်ရဲ့စိတ်ခံစားမှုနဲ့ အတွေးအမြင်တွေကို ထိန်းချုပ်ဖို့ Gaslighting လို့ခေါ်တဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုကို အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ Gaslighting ဆိုတာ တစ်ဖက်သားရဲ့ အမှန်တရားကို သံသယဝင်စေရန် သို့မဟုတ် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ယုံကြည်မှုဆုံးရှုံးသွားစေဖို့ ရည်ရွယ်ပြီး လုပ်ဆောင်တဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိန်းချုပ်မှုပုံစံတစ်ခုပါ। ဒီဆောင်းပါးမှာ သင့်ချစ်သူက သင့်ကို Gaslighting လုပ်နေတယ်ဆိုတဲ့ လက္ခဏာခုနစ်ခုကို ဖော်ပြပေးသွားမှာပါ။
၁. သင့်ရဲ့မှတ်ဉာဏ်ကို သံသယဝင်စေတယ် (Making You Doubt Your Memory)
သင့်ချစ်သူက တစ်ခုခုဖြစ်ခဲ့တယ်လို့ သင်ပြောတဲ့အခါ “မင်းမှတ်မိတာ မမှန်ဘူး” ဒါမှမဟုတ် “အဲဒီလိုမဖြစ်ခဲ့ပါဘူး” လို့ ပြန်ပြောလေ့ရှိလား။ ဒီလိုပြုမူတာဟာ သင့်ရဲ့မှတ်ဉာဏ်ကို ယုံမယုံသင့်ဘူးလို့ ခံစားလာစေဖို့ ကြိုးစားတာပါ။ ဥပမာ၊ သူတို့ပြောခဲ့တဲ့ စကားတစ်ခုကို သင်ထောက်ပြတဲ့အခါ “ငါအဲဒီလိုမပြောခဲ့ပါဘူး” လို့ ငြင်းဆိုတာမျိုးပါ။
၂. သင့်ရဲ့ခံစားချက်တွေကို အရေးမပါဘူးလို့ လုပ်တယ် (Invalidating Your Feelings)
သင့်ရဲ့စိတ်ခံစားမှုတွေကို သင့်ချစ်သူက “မင်းက အလွန်အကျွံတုံ့ပြန်နေတာ” ဒါမှမဟုတ် “ဒါက ဘာမှမဟုတ်တာကို” လို့ ပြောပြီး အရေးမပါတဲ့အရာလို့ သတ်မှတ်ဖူးလား။ ဒီလိုအပြုအမူဟာ သင့်ရဲ့ခံစားချက်တွေကို တရားမဝင်သလို ခံစားလာစေပြီး သင့်ကိုယ်သင် အပြစ်ရှိသလို ထင်လာစေနိုင်ပါတယ်။
၃. အမှန်တရားကို လိမ်ညာပြောဆိုတယ် (Lying or Distorting the Truth)
Gaslighting ရဲ့ ထင်ရှားတဲ့လက္ခဏာတစ်ခုကတော့ သင့်ချစ်သူက သိသာထင်ရှားတဲ့ လိမ်ညာမှုတွေကို ထပ်ခါတလဲလဲ ပြုလုပ်တာပါ။ ဥပမာ၊ သူတို့ဘယ်မှာရှိခဲ့တယ်၊ ဘာလုပ်ခဲ့တယ်ဆိုတာကို လိမ်ညာပြောတာ ဒါမှမဟုတ် သင်သိထားတဲ့အချက်တွေကို ပြောင်းလဲပြောဆိုတာမျိုးပါ။ ဒီလိုလုပ်တာဟာ သင့်ရဲ့အမှန်တရားကို သံသယဝင်လာစေဖို့ ရည်ရွယ်တာပါ။
၄. သင့်ကို အပြစ်ရှိသလို ခံစားစေတယ် (Making You Feel Guilty)
သင့်ချစ်သူက သူတို့ရဲ့အမှားတွေအတွက် သင့်ကို အပြစ်တင်လေ့ရှိလား။ ဥပမာ၊ သူတို့ဒေါသထွက်ခဲ့တာကို “မင်းကြောင့် ငါဒီလိုဖြစ်ရတာ” လို့ ပြောဆိုတာမျိုးပါ။ ဒီလိုလုပ်တာဟာ သင့်မှာ အမှားမရှိရင်တောင် အပြစ်ရှိသလို ခံစားလာစေဖို့ ကြိုးစားတာပါ။
၅. သင့်ရဲ့ယုံကြည်မှုကို ဖျက်ဆီးတယ် (Undermining Your Confidence)
သင့်ချစ်သူက သင့်ရဲ့စွမ်းရည်၊ အတွေးအမြင်၊ ဒါမှမဟုတ် ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို အဆက်မပြတ် ဝေဖန်နေတတ်လား။ ဥပမာ、 “မင်းဒါကို ဘယ်လိုလုပ်နိုင်မှာလဲ” ဒါမှမဟုတ် “မင်းအမြဲ မမှန်ကန်တဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်တွေပဲ ချတယ်” လို့ ပြောတာမျိုးပါ။ ဒီလိုလုပ်တာဟာ သင့်ရဲ့ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ယုံကြည်မှုကို တဖြည်းဖြည်း ဖျက်ဆီးဖို့ ရည်ရွယ်တာပါ။
၆. အခြားသူတွေရှေ့မှာ သင့်ကို အရှက်ရစေတယ် (Humiliating You in Front of Others)
သင့်ချစ်သူက သူငယ်ချင်းတွေ၊ မိသားစုတွေရှေ့မှာ သင့်ကို ပြောင်လှောင်တာ၊ ဝေဖန်တာ၊ ဒါမှမဟုတ် အရှက်ရစေမယ့် စကားတွေပြောဖူးလား။ ဒီလိုလုပ်တာဟာ သင့်ရဲ့ဂုဏ်သိက္ခာကို ထိခိုက်စေပြီး သင့်ကို အားနည်းသလို ခံစားလာစေဖို့ ရည်ရွယ်တာပါ။
၇. သင့်ကို ရူးသွပ်သလို ခံစားလာစေတယ် (Making You Feel Crazy)
Gaslighting ရဲ့ အဆိုးဆုံးလက္ခဏာတစ်ခုကတော့ သင့်ချစ်သူက သင့်ရဲ့စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တည်ငြိမ်မှုကို သံသယဝင်လာစေဖို့ ကြိုးစားတာပါ။ “မင်းက အရမ်းထိခိုက်လွယ်တာပဲ” ဒါမှမဟုတ် “မင်းရူးနေပြီလား” လို့ ပြောဆိုတာမျိုးပါ။ ဒီလိုလုပ်တာဟာ သင့်ရဲ့စိတ်ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေပြီး သင့်ကိုယ်သင် ယုံကြည်မှုဆုံးရှုံးလာစေနိုင်ပါတယ်။
နိဂုံး (Conclusion)
Gaslighting ဟာ ဆက်ဆံရေးတစ်ခုမှာ သိမ်မွေ့ပြီး အန္တရာယ်ရှိတဲ့ ထိန်းချုပ်မှုပုံစံတစ်ခုပါ။ အထက်မှာ ဖော်ပြထားတဲ့ လက္ခဏာတွေကို သတိပြုပြီး သင့်ဆက်ဆံရေးမှာ ဒီလိုအပြုအမူတွေ ရှိမရှိ ဆန်းစစ်ပါ။ သင့်ရဲ့စိတ်ခံစားမှုနဲ့ အမှန်တရားကို ယုံကြည်ပြီး လိုအပ်ရင် ယုံကြည်ရတဲ့သူတွေနဲ့ ဆွေးနွေးတာ ဒါမှမဟုတ် ပရော်ဖက်ရှင်နယ်အကူအညီရယူတာမျိုး လုပ်ပါ။ ကျန်းမာတဲ့ဆက်ဆံရေးတစ်ခုမှာ နှစ်ဦးစလုံးရဲ့ ခံစားချက်နဲ့ အမှန်တရားကို လေးစားမှုရှိရမှာပါ။