ကလေးနဲ့ ဆယ်ကျော်သက်တွေအတွက် မိုဘိုင်းအက်ပ်တွေရဲ့ အန္တရာယ်

ဒီနေ့ခေတ်မှာ ကလေးနဲ့ ဆယ်ကျော်သက်တွေဟာ မိုဘိုင်းဖုန်းကို နေ့တိုင်း သုံးနေကြပြီး အက်ပ် (mobile apps) တွေက သူတို့ရဲ့ ဘဝထဲ နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း ဝင်နေတယ်။ ဒီဆောင်းပါးမှာ ဒီအက်ပ်တွေရဲ့ မမြင်ရတဲ့ အန္တရာယ်တွေဖြစ်တဲ့ ကိုယ်ရေးအချက်အလက် ယိုစိမ့်မှု၊ မသင့်တော်တဲ့ အကြောင်းအရာတွေနဲ့ ထိတွေ့မှု၊ စွဲလမ်းမှုတွေကို ဖော်ပြထားတယ်။ ဒါတွေဟာ ကလေးတွေရဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ လူမှုဆက်ဆံရေးနဲ့ ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေနိုင်တယ်။ ဒါကြောင့် မိဘတွေအနေနဲ့ ဒီအန္တရာယ်တွေကို သိပြီး ကာကွယ်ဖို့ လိုအပ်တယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာဆိုရင် ဖုန်းသုံးတဲ့ ကလေးတွေ အရင်ကထက် အများကြီး တိုးလာတယ်။ မြို့ကြီးတွေမှာ အင်တာနက်ရတာမို့ ဂိမ်းအက်ပ်၊ ဆိုရှယ်မီဒီယာတွေ အလွယ်တကူ သုံးလာကြပြီး ကျေးလက်မှာတောင် ဖုန်းဈေးသက်သာလာတာနဲ့အမျှ ကလေးတိုင်းလိုလို အက်ပ်တွေ ထိတွေ့လာတယ်။ ဒါပေမယ့် မိဘတွေက ဒီအက်ပ်တွေရဲ့ အန္တရာယ်ကို သိပ်မသိကြသေးတာမို့ သတိထားဖို့ လိုတယ်။

ဘယ်လို အန္တရာယ်တွေ ရှိနေသလဲ (What Are the Hidden Dangers?)

မိုဘိုင်းအက်ပ်တွေမှာ ကလေးတွေအတွက် အန္တရာယ်များစွာ ရှိတယ်။ ပထမဆုံးက ကိုယ်ရေးအချက်အလက် ယိုစိမ့်မှုပါ။ အက်ပ်တချို့က ကလေးရဲ့ နာမည်၊ အသက်၊ တည်နေရာကို ခွင့်ပြုချက်မတောင်းဘဲ ယူသွားတတ်တယ်။ ဒုတိယက မသင့်တော်တဲ့ အကြောင်းအရာတွေနဲ့ ထိတွေ့မှုပါ။ ဂိမ်းထဲမှာ အကြမ်းဖက်မှု၊ ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာ အရွယ်မရောက်သေးသူတွေ မကြည့်သင့်တဲ့ ဗီဒီယိုတွေ ပေါ်လာနိုင်တယ်। နောက်တစ်ခုက စွဲလမ်းမှုပါ။ အက်ပ်တွေက ကလေးတွေကို နာရီပေါင်းများစွာ ဖုန်းထဲ နှစ်မြှုပ်နေစေပြီး အိပ်ချိန်၊ စာသင်ချိန်ကို ထိခိုက်စေတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာဆိုရင် ဂိမ်းအက်ပ်တွေဖြစ်တဲ့ PUBG၊ Mobile Legends လို အက်ပ်တွေက ကလေးတွေမှာ အရမ်းခေတ်စားတယ်။ ဒီဂိမ်းတွေက အကြမ်းဖက်မှုပါတာကြောင့် ကလေးတွေရဲ့ စိတ်ပိုင်းကို ထိခိုက်နိုင်တယ်။ ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာဆိုရင် TikTok၊ Facebook လို အက်ပ်တွေက ဗီဒီယိုတိုတွေနဲ့ ကလေးတွေကို စွဲလမ်းစေပြီး စာကျက်တာထက် ဖုန်းကြည့်တာကို ပိုအာရုံစိုက်လာတယ်။ ဒါကြောင့် မိဘတွေ ပိုသတိထားဖို့ လိုတယ်။

ကလေးတွေအပေါ် ဘယ်လို သက်ရောက်မှုရှိသလဲ (How Do These Dangers Affect Kids?)

ဒီအန္တရာယ်တွေက ကလေးတွေရဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေတယ်။ ဥပမာ၊ မသင့်တော်တဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို ကြည့်မိရင် ကလေးတွေ ကြောက်လန့်တာ၊ စိတ်ရှုပ်ထွေးတာမျိုး ဖြစ်လာနိုင်တယ်။ စွဲလမ်းမှုကြောင့် အိပ်ချိန်နည်းလာတာ၊ စာမကျက်တော့တာက သူတို့ရဲ့ ကျောင်းစာမှာ နောက်ကျကျန်ခဲ့စေတယ်။ ဒါ့အပြင် ကိုယ်ရေးအချက်အလက် ယိုစိမ့်မှုက ကလေးတွေကို အွန်လိုင်းမှာ မသမာသူတွေရဲ့ ပစ်မှတ်ဖြစ်လာစေနိုင်တယ်။ ဒါတွေက သူတို့ရဲ့ လူမှုဆက်ဆံရေးနဲ့ ယုံကြည်မှုကိုလည်း ထိခိုက်စေတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာဆိုရင် ကလေးတွေ ဖုန်းသုံးတာ များလာတာနဲ့အမျှ စာမကျက်တာ၊ မိဘစကားမနာခံတာမျိုး ပိုတွေ့လာတယ်။ မြို့မှာဆို ကျောင်းက ပြန်လာတာနဲ့ ဖုန်းကိုင်ပြီး ဂိမ်းဆော့နေတာက ပုံမှန်ဖြစ်နေပြီး၊ ကျေးလက်မှာဆိုရင် ဖုန်းကြည့်ရင်း အိပ်ချိန်နည်းလာတာကြောင့် ကျန်းမာရေး ထိခိုက်လာတာကို တွေ့ရတယ်။ ဒါကြောင့် မိဘတွေက ကလေးရဲ့ ဖုန်းသုံးချိန်ကို ထိန်းရမယ်။

မိဘတွေ ဘယ်လို ကာကွယ်နိုင်မလဲ (How Can Parents Protect Their Kids?)

မိဘတွေအနေနဲ့ ဒီအန္တရာယ်တွေကို ကာကွယ်ဖို့ အဆင့်တွေ လုပ်လို့ရတယ်။ ပထမဆုံးက ကလေးသုံးမယ့် အက်ပ်တွေကို အရင်စစ်ဆေးပြီး ဘေးကင်းမှန်း သေချာမှ ဒေါင်းလုပ်ခွင့်ပေးရမယ်။ ဒုတိယက ဖုန်းမှာ မိဘထိန်းချုပ်မှု (parental controls) ထားတာပါ။ ဒါက မသင့်တော်တဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို ပိတ်ပေးနိုင်တယ်။ နောက်တစ်ခုက ဖုန်းသုံးချိန်ကို ကန့်သတ်တာပါ။ ဥပမာ၊ တစ်နေ့ကို ၁-၂ နာရီပဲ သုံးခွင့်ပေးတာမျိုး သတ်မှတ်လို့ရတယ်။ ဒါ့အပြင် ကလေးနဲ့ အက်ပ်အကြောင်း ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း စကားပြောပြီး အန္တရာယ်တွေကို ရှင်းပြပေးသင့်တယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာဆိုရင် မိဘတွေ အလုပ်များနေတာများတာမို့ ကလေးကို ဖုန်းပေးပြီး အချိန်ကုန်ခိုင်းတာ များတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီလိုလုပ်မယ့်အစား ဖုန်းမသုံးခိုင်းဘဲ မိသားစုနဲ့ အချိန်ဖြတ်တာ၊ ကလေးကို စာဖတ်ခိုင်းတာ၊ အိမ်အလုပ်မှာ ပါဝင်ခိုင်းတာမျိုး လုပ်ပေးရင် ပိုကောင်းတယ်။ မြန်မာမှာ အင်တာနက်ကာကွယ်ရေး ဥပဒေတွေ သိပ်မတင်းကြပ်သေးတာမို့ မိဘတွေကိုယ်တိုင် ပိုဂရုစိုက်ဖို့ လိုတယ်။

ကိုယ်အကြံပြုချင်တာများ (Additional Suggestions)

ထပ်အကြံပြုချင်တာက မိဘတွေကိုယ်တိုင် ဖုန်းသုံးတာကို လျှော့ပြီး ကလေးအတွက် စံနမူနာပြဖို့ပါ။ ကလေးက မိဘကို တုတာများတာမို့ မိဘက ဖုန်းချပြီး အချိန်ပေးရင် ကလေးလည်း လိုက်လုပ်လာမှာပါ။ ဒါ့အပြင် ကလေးကို အက်ပ်ထက် အပြင်မှာ ကစားဖို့ အားပေးတာ၊ သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ တွေ့ဆုံခိုင်းတာကလည်း စွဲလမ်းမှုကို လျှော့ချပေးနိုင်တယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာဆိုရင် ကလေးတွေကို အိမ်နီးချင်း ဘုန်းကြီးကျောင်းမှာ စာသင်ခိုင်းတာ၊ ရပ်ကွက်ထဲ ဘောလုံးကန်ခိုင်းတာမျိုးက ဖုန်းသုံးချိန်ကို လျှော့ချပြီး ကျန်းမာရေးနဲ့ လူမှုဆက်ဆံရေးကို အားပေးနိုင်တယ်။ မြန်မာမှာ အက်ပ်တွေကို ထိန်းချုပ်တဲ့ နည်းပညာ သိပ်မပြန့်သေးပေမယ့် မိဘတွေက ဖုန်းသုံးချိန်ကို စည်းကမ်းချပြီး စောင့်ကြည့်ရင် အန္တရာယ်တွေကို လျှော့ချနိုင်မှာပါ။